Dây tóc - Trái tim của đồng hồ

(Watchbook.vn) - Được coi như là trái tim của chiếc đồng hồ, dây tóc là một bộ phận cực kỳ quan trọng có tác dụng điều khiển nhịp độ hoạt động cho cả bộ máy...

Có thể nói rằng dây tóc là một trong những bộ phận quan trọng nhất của bộ máy đồng hồ, hay cũng có thể gọi là trái tim của chiếc đồng hồ. Việc sản xuất dây tóc là một công việc phức tạp tới mức cho tới rất gần đây, cả ngành công nghiệp đồng hồ Thụy Sĩ chỉ có thể tin tưởng vào một nhà sản xuất dây cót duy nhất: công ty Nivarox thuộc tập đoàn Swatch.

Christian Huygens là người đầu tiên đã phát minh ra bộ máy đồng hồ cơ học với cơ chế bánh xe cân bằng và dây tóc vào năm 1675. Kể từ đó, các nguyên tắc cơ bản trong việc thiết kế một chiếc đồng hồ gần như không có sự thay đổi: Bộ thoát sẽ có nhiệm vụ truyền lực tới bánh xe cân bằng, và ngược lại thì nó cũng được điều khiển bởi bánh xe cân bằng.

Mỗi lần bánh xe cân bằng di chuyển, các bánh răng sẽ di chuyển một khoảng nhất định. Nhiệm vụ của bánh xe cân bằng cũng tương tự với con lắc trên đồng hồ quả lắc. Dây tóc sẽ có nhiệm vụ đảm bảo rằng bánh xe cân bằng sẽ di chuyển với một tần số duy nhất, tránh sự sai lệch về thời gian.

Tổng quan về những công ty sản xuất dây tóc đồng hồ

Nivarox (công ty thuộc tập đoàn Swatch) từ lâu đã là nhà cung cấp dây tóc duy nhất dành cho những hãng đồng hồ tại Thụy Sĩ. Nhờ vào sản lượng cực lớn, sản phẩm chất lượng cao và giá thành phải chăng, họ gần như không có đối thủ tại thị trường cung cấp dây tóc đồng hồ.

Nhưng đến khoảng đầu thế kỷ XXI, với sự bùng nổ của ngành công nghiệp đồng hồ, nguồn cung mà Nivarox sản xuất ra đã không thể đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng cao của những nhà sản xuất. Điều đó khiến cho các hãng đồng hồ phải tự tìm kiếm những phương án dự phòng khác.

Quy trình sản xuất

Dây tóc ngày nay thường được làm từ hợp kim sắt-nikel như Nivarox, với điểm mạnh là độ đàn hồi sẽ không bị thay đổi theo nhiệt độ. Nivarox (tên loại hợp kim) là từ viết tắt của Nicht Variabel Oxydfest (không bị thay đổi, không bị oxi hóa). Hợp kim này được xếp cùng nhóm với Invar – hợp kim được phát minh bởi nhà vật lý học Charles Edouard Guillaume – người đã giành giải Nobel.

Kết hợp giữa công nghệ hiện đại và sự tỉ mỉ của những người thợ thủ công, miếng kim loại sẽ được xử lý bằng phương pháp cán mỏng cực kỳ chính xác, nó sẽ được xử lý sao cho có thể dễ dàng được uốn cong và trở thành một sợi dây cót. Phải mất nhiều ngày và qua rất nhiều công đoạn để có thể biến một miếng kim loại thành một sợi dây tóc mảnh mai.

Dung sai được cho phép chỉ vào khoảng 0.1 micron, chỉ một lỗi sai nhỏ nhất cũng sẽ làm cho chiếc đồng hồ mất đi sự chính xác. Nếu độ dày của dây cót thay đổi chỉ 1 micromet, chiếc đồng hồ sẽ chạy lệch khoảng 30 phút mỗi ngày. Sau khi đạt được độ mỏng cần thiết, dây cót sẽ được uốn cong thành hình xoắn ốc.

Để không còn phải phụ thuộc vào Swatch, Rolex là một trong những công ty đầu tiên có khả năng tự sản xuất dây tóc cho riêng mình. Sau hơn 5 năm nghiên cứu và phát triển, dây tóc Parachrom đầu tiên của họ đã được đưa vào sản xuất vào đầu những năm 2000.

Parachrom là hợp kim làm từ niobium và zirconium, được phủ bên ngoài một lớp oxide. Điểm mạnh lớn nhất của dây tóc Parachrom so với những loại hợp kim khác chính là khả năng kháng từ, cộng với đó là khả năng giữ được độ chính xác khi phải chịu va đập mạnh.

Chậm chân hơn so với Rolex, Richemont cũng đã tự sản xuất được dây tóc đồng hồ cho riêng mình. Tương tự như Rolex, họ cũng muốn có được sự độc lập trong việc sản xuất, không còn phải phụ thuộc vào một công ty nào khác. Công việc sản xuất được bắt đầu tại Đức với A. Lange & Söhne và tại Thụy Sĩ với Jaeger-LeCoultre. Montblanc - Minerva cũng bắt đầu sản xuất những sợi dây tóc cho riêng mình nhưng chỉ với quy mô nhỏ (nhằm phục vụ những chiếc đồng hồ Tourbillon).

Atokalpa, thành viên của tập đoàn Sandoz Family (sở hữu Parmigiani Fleurier và Vaucher) cũng là một trong những công ty tiên phong trong việc sản xuất dây tóc vào đầu những năm 2000. Ngày nay, họ sản xuất được khoảng 200,000 sản phẩm mỗi năm để phục vụ Vaucher và nhiều hãng đồng hồ độc lập và có tên tuổi như TAG Heuer.

Atokalpa ngày nay cũng là một đối trọng lớn của Nivarox, họ đều có điểm tương đồng về sản lượng sản xuất khổng lồ và đồng thời cũng đủ linh hoạt để sản xuất những sản phẩm phức tạp với số lượng giới hạn.

Concepto, một nhà sản xuất máy đồng hồ tại La Chaux-de-Fonds cũng tự sản xuất dây tóc cho riêng mình. Mặc dù vậy, họ vẫn sử dụng dây tóc của Nivarox trong một số sản phẩm của mình. Bên cạnh đó, họ cũng cung cấp dây tóc cho các hãng đồng hồ độc lập. Theo như CEO Valérien Jaquet, sản lượng sản xuất của họ vào khoảng 100,000 sản phẩm mỗi năm.

Precision Engineering AG (thuộc sở hữu của H. Moser & Cie) là một trong ba cái tên lớn chuyên cung cấp dây tóc dành cho những thương hiệu đồng hồ độc lập, với sản lượng khoảng 55,000 sản phẩm mỗi năm. Vào năm 2016, họ đã cho ra mắt được một loại hợp kim mới: PE500. Hợp kim này là sự kết hợp giữa niobium và titanium, với khả năng chống từ, chống va đập đồng thời có thể được chỉnh sửa lại sau khi hoàn thiện.

Một số công ty sản xuất dây tóc khác có thể kể tới như:

• Festina Group sở hữu rất nhiều thương hiệu đồng hồ và trang sức, họ cũng vừa mua lại Technotime – một công ty sản xuất dây cót – trước khi công ty này phá sản.
• Bovet cũng sản xuất linh kiện đồng hồ nhưng chỉ phục vụ việc sản xuất nội bộ trong công ty.
• E2O innovation cũng sản xuất dây tóc cho các sản phẩm của riêng mình và họ cũng đang bắt đầu phục vụ những thương hiệu độc lập.

Silicon

Trong kỷ nguyên hiện đại này, silicon đã và đang thay đổi ngành công nghiệp đồng hồ. Với trọng lượng nhẹ, độ bền cao, khả năng chống từ, chống nhiệt cùng với độ đàn hồi tuyệt hảo, silicon có đầy đủ các phẩm chất thích hợp để sản xuất dây tóc đồng hồ. Tuy vậy, công nghệ này mới chỉ được sử dụng bởi một số ít các thương hiệu lớn.

Dây tóc silicon đầu tiên được giới thiệu bởi Ulysse Nardin, họ đã phối hợp với Sigatec – một công ty chuyên chế tạo những linh kiện siêu nhỏ bằng silicon. Rolex, Patek Philippe và Swatch Group cũng đã bắt tay hợp tác để sản xuất linh kiện silicon cho riêng mình.

Những công nghệ khác

Bên cạnh hệ thống bánh xe cân bằng – dây tóc truyền thống, các hãng đồng hồ cũng đã cho ra mắt nhiều hệ dao động khác nhằm tạo ra một cuộc cách mạng trong ngành đồng hồ. Trong những năm gần đây, các hệ thống này đã được cải tiến rất nhiều để tăng tần số hoạt động, giảm năng lượng tiêu thụ nhằm đếm thời gian một cách chính xác nhất.

Trong số đó, cải tiến mới nhất để thay thế hệ thống dây tóc có thể kể đến như hệ thống lưỡi dao mà TAG Heuer sử dụng ở chiếc Mikrogirder, hệ thống cộng hưởng âm thanh của De Bethune, và Zenith trong tương lai gần cũng sẽ cho ra mắt những sản phẩm tương tự. Còn chúng ta: việc duy nhất chúng ta cần phải làm chính là chờ đợi và tận hưởng những sáng chế tuyệt vời của những người thợ đồng hồ.